Aantrekking en Afstoting
Suzanna en de ouderlingen is een verhaal die oorspronkelijk uit de bijbel komt. Suzanna was de vrouw van Joachim, ze was vroom en vooral heel knap. Joachim was een rijke man met veel land en een grote vijver waarin Suzanna graag een bad nam. Wat ze niet wist is dat er twee oude mannen, de ouderlingen, haar bespiedden. De mannen probeerden Suzanna te verleiden maar ze weigerde. Uit wraak beschuldigden de ouderlingen haar van overspel waarvoor ze de doodstraf kon krijgen. De profeet Daniël vermoedde dat er iets niet klopte en kon bewijs leveren van Suzanna’s onschuld.
Een verhaal zoals dit is natuurlijk heel interessant om te schilderen, het is Bijbels en er komt een naakte badende vrouw in. Er zijn dan ook doorheen de kunstgeschiedenis vele versies van, uiteraard zijn de meeste versies geschilderd door mannen, door dat kunstenaar heel lang een puur mannelijke uitoefening was. Zo heb je de Italiaanse, renaissance schilder Tintoretto die ook zijn versie maakte. Suzanna is volledig naakt, ze draagt juwelen en haar haar is mooi opgestoken, de uitstraling op haar gezicht is heel sereen en verleidelijk. De tuin is organisch en volop in bloei, het lijkt een erotisch tafereel. De ouderlingen die haar bespieden vallen minder op, alsof Suzanna hun probeert te verleiden. Ook in het schilderij van Alessandero Allori lijkt Suzanne het helemaal niet erg te vinden om bespied te worden. Hierin lacht ze zelf terwijl de ouderlingen haar aanraken, terwijl dit over een aanranding gaat, want Suzanna weigert. Ook Rubens, Van Dyck, Rembrandt kozen dit verhaal als thema van een schilderij. Bij hen heeft Suzanna wel een bange expressie op haar gezicht gekregen maar haar lichaam blijft zacht en mooi weergegeven.
Dit is dus eigenlijk een heel afstotelijk thema’s die toch al te vaak verleidelijk wordt afgebeeld.
Deze schilderijen zijn al eens herwerkt, namelijk door Artemisia Gentileschi. Zij is één van de weinige, nu erkende, vrouwelijke schilders. Dit vooral omdat haar vader een heel bekende schilder was. Haar werk is heel feministisch en toont de onderdrukking van de vrouw door de man. Het blijkt dat ze verkracht is geweest door haar leermeester, daaruit groeide haar haat voor mannen. Dit is zichtbaar in haar schilderij van Suzanna en de ouderlingen. Dit is een realistische versie waarin Suzanne echt weg wil van de twee oude mannen en vol met angst en afschuw hen probeert weg te duwen. De twee mannen komen dwingend boven Suzanna uit terwijl ze haar naakte lichaam probeert te verbergen. Haar lichaam is ook naakt maar is niet geromantiseerd weergegeven .
Ook de achtergrond is ontdaan van bloemen en stuiken, hier is het een naakte muur die haar gevangen lijkt te houden. Hier wordt ze als slachtoffer geschilderd en niet als verleidster zoals in de vorige werken.
In de kunst zien we vaak dit fenomeen, een vrouwelijk lichaam die geschilderd wordt hoe de man die wilt zien. Ook al zijn de thema’s vaak afstotelijk en heel fout, toch blijft de vrouw iemand die de mannen verleid en op een fout pad brengt. De femme fatale. Zo was er ook een onderzoek in de Amerikaanse museum MET omtrent de vrouwelijke naaktheid in de kunst.
Artemisia Gentileschi is ook een voorbeeld van een beperkt aantal vrouwelijke kunstenaars die niet verdwenen zijn in de loop van de kunstgeschiedenis. Zo is de ‘artiste maudit’ altijd van het mannelijk geslacht. Vrouwelijke kunstenaars worden als uitzonderlijk gezien en er was eerder interesse in hun achtergrond dan in hun kunst zelf. Vaak stond ze in de schaduw van haar man, en was ze de dochter, vrouw, van een kunstenaar. Nu komt daar gelukkig verandering in :)